STRESİN ETKİLER
Üç sebepten belki de en önemlisi diyebilirim. Biraz konuyu açalım. Bütün canlılar tehditlere karşı tepki verirler, kendilerini korumak adına. Fil hortumunu bedenini kullanır, kirpi dikenini, arı iğnesini, yılan zehirini, akrep kuyruğundaki zehiri v.s. insanın kuyruğu yok, zehiride yok. İnsanın tehditlere karşı korunması stres hormonuyla (kortizol) oluyor.
On bin, yirmi bin yıl evvel ecdadın mağaradan çıktı, çocuklara elma, armut, balık getireyim dedi. Dedi de yüz metre gitmeden karşısına aslan çıktı. (Peugeot arabanın aslan amblemi on bin seneden daha önce, mağara duvarına çizilmiş. Her halde biri araba yapsın da, marka değeri yüz milyar dolar olsun diye çizmemiş. Biz bu aslanlarla baş edemeseydik siz biraz zor olurdunuz diye mesaj göndermiş.) Aslanı gördüğü anda, bir-iki saniyede, beyin korteks, hipotalamus, hipofiz, böbrek üstübezi (bu sisteme HPA sis- temi denir) derken stres hormonu (kortizol) salınır.
Bu kortizol salındığı anda, kalbimiz ve akciğerimiz yaşamamız için hızlı çalışır. Diğer bütün organlar - mide - bağırsak - böbrek - karaciğer – pankreas - sindirim - en önemlisi bağışıklık sistemi durur. B organ ve sistemlerin kullandığı enerji kol ve bacaklarda toplanır.
Aha Aslan ya savaş ya kaç. Hangisi yerse. Diyelim kaçtı. (Dünyanın en hızlı koşan Hüseyin Bold'u-40 km/saat- Ceylan 60 kg/h günümüzde aslan Ceylan' yakalıyor. Bizim adamı yakalayamamış ki, gelip re- sim çizmiş. Uçmuş adam.) 15 dakika sonra yüksek bir yere çıktı, baktı aslan yok oh be dediği anda, kor tizol vücuttan çekiliyor, serotonin, endorfin v.s. geliyor. Bütün organlar normale dönüyor. Sorun çözülüyor.
Günümüzde bu insan ecdadımızdan bize kortizol hormonu mirası geldi. O günkü dağdaki aslan, ayı, sırtlan cinslerine benzer bir şeylerde, maalesef huylarıyla şehirde görünür oldu.
Ama biz artık yerli yersiz; zamanlı-zamansız bu kortizol hormonunu salgılıyoruz. Etkisi saatlerce sürüyor. Hem organlarda, hem de daha önemlisi bağışıklık sisteminde etkisi devam ediyor. Bu kadar hastalık nerden geldi diye aranmayız her halde. Stresi kontrol etmeliyiz.
Bu üç sebepten sonra iki sebep daha ekleyecektik. Diğer Yazı dizimizde o konulardan devam edeceğiz.
İlyas CEYLAN
