RAMİ Kütüphanesinde Osmanlı tarihine dair en önemli eserlerden biri olan Gelibolulu Âlî Efendi'nin Künhü'l Ahbâr kitabı tanıtıldı. Yazma Eserler Kurumu tarafından yapılan yeni baskıyı tanıtan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy "Bu kitabı okumadan Osmanlının en ihtişamlı asrını tam olarak anlamak, yorumlamak çok zor olacaktır. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı kurulduğu günden beri yapılan çalışmalarla 22 bin eser, müzayedelerden ya da şahıslardan satın alınarak başkanlığımızın arşivine kazandırılmıştır" dedi.
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından basımı gerçekleştirilen Gelibolulu Mustafa Ali’nin, ‘Künhü'l-Ahbar’ adlı 5 ciltlik eseri tamamlandı. Rami Kütüphanesi’nde gerçekleşen kitap tanıtım toplantısına Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Yazma Eserler Kurumu Başkanı Coşkun Yılmaz, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Derya Örs ve Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu katıldı.
‘ESERLERİMİZ BAŞLI BAŞINA BİRER KÜLTÜR VARLIĞI VE SANAT ESERİ OLMA ÖZELLİĞİ TAŞIYOR’
“Bugün, Gelibolulu Mustafa Ali’nin Künhü’l-Ahbar isimli ünlü eserinin son iki cildinin de neşredilmesiyle tamamlanan, son derece kapsamlı bir çalışmanın sizlere ve kamuoyuna takdimi için bir aradayız” diyen Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Bu çalışmanın banisi ise Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımız. Adını belki yüksek perdeden çok sık duymuyoruz. Sessizce yürüttükleri özverili çalışmaların önemini anlamak da bazılarına zor geliyor. Nedir, ne iş yapar Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı? Ben vizyon, misyon gibi bürokratik metinlere girmeden hemen ifade edeyim. Başkanlığımız, kadim tarihimiz boyunca her alanda edindiğimiz bilgi ve birikimimizi koruyan, muhafaza eden, yaşatan ve gerek bugüne ulaştıran gerekse yarına aktaran bir hafızadır. Neden önemlidir sorusuna da şöyle bir örnekle cevap vereyim: Yapay zekanın çoktan telefonlarımızda yerini aldığı günümüzün bilgi ve teknoloji dünyası, kağıt ve mürekkepten bir temel üzerinde yükselmektedir. İşte biz bu muazzam temele ‘yazma eserler’ diyoruz. Önemi bu derece aşikardır. Tıp, matematik, yazılım, robotik, astronomi, felsefe, edebiyat, hukuk… Fikirden fiile insanlığa eşsiz yollar açan, ufkumuzu aydınlatan, yarınlara yol almamızı sağlayan her ne bilgi, her ne ilim ararsak; kimi zaman temel çıkış noktasıyla, kimi zaman bugün hala geçerli olan esaslarıyla yazma eserlerde karşımıza çıkıyor. Ülkemiz topraklarında ve gönül coğrafyamızın her köşesinde, çağları aşan dehalarıyla nice alimler bilgilerini bu eserlerin sayfalarına emanet etmişler. Böylesi benzersiz ve paha biçilmez bir miras bu. Üstelik söz konusu eserlerimiz; eşsiz bir ciltle başlayarak minyatür, ebru, hat ve tezhip gibi kadim sanatlarımızın nadide örneklerini barındıran başlı başına birer kültür varlığı, birer sanat eseri olma özelliği de taşıyorlar. Yani sadece içerikleriyle değil bir nesne olarak varlıklarıyla da bilgiyi muhafaza ediyor, aktarıyorlar” diye konuştu.
‘YARININ MEDENİYETİNDE KENDİ İZİMİZİ BIRAKACAĞIZ’
Yazma eserlerinin geleceğe ilham olduğunu ve hedeflere ulaşılmasını sağlayacak bir etken olduğunu belirten Bakan Ersoy, “Burada şu gerçeğin altını gururla ve önemle çizmek isterim: Günümüzde hayranlıkla takip ettiğimiz nice teknolojik gelişmeyi ve muhteşem bilimsel ilerlemeleri mümkün kılan buluşların, keşiflerin ve bilgilerin büyük bir kısmı, günümüzden yüzlerce yıl önce Türk-İslam medeniyetinde doğmuş, kök salıp dünyayı aydınlatmıştır. Bunu asla unutmamamız gerekiyor. Unutturmak için devlet politikası düzeyinde çalışmalar yapanların, insan medeniyetine dair her şeyi kendine mal etme çabasında olanların varlığı hepimizce malum. ‘Türklere önce kendi tarihlerini unutturmamız, manevi değerlerinden uzaklaştırmamız gerek’ fikrini dillendiren askeri, dini ve siyasi liderler, bürokratlar dün de vardı bugün de var. Açık açık söylediler, söylüyorlar. Biz ise büyük Türk düşünürü Farabi’nin öğüdünü tutup uzun konuşanı kısa dinleyeceğiz. Onların sloganlarına ve parlak söylemlerine değil gerçeklere kulak verip o gerçekleri ayakta tutmak için çalışacağız. Özümüze sahip çıkacak, kadim medeniyet hafızamızı diri tutacağız. Bu da yetmez… Düşünerek, keşfederek, geliştirerek, üreterek, inşa ederek yarının medeniyetinde de kendi izimizi bırakacak, onu biçimlendiren aktörlerden biri olacağız. İşte bizi geçmişimize bağlayıp geleceğimize ilham olarak, bu amaç ve hedeflere ulaşmamızı sağlayacak teminatlarımızdan biridir yazma eserlerimiz” ifadelerini kullandı.
‘KURULDUĞU GÜNDEN BERİ YAPILAN ÇALIŞMALARLA 3 BİN 673 ESER RESTORE EDİLDİ’
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nın faaliyetlerine değinen Bakan Ersoy, “2011 yılında kurulan Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı söz konusu bu teminatın muhafızlığını yapmaktadır. Başkanlığımızın temel hedefleri; yazma eserleri en sağlıklı şekilde geleceğe ulaştırmak, en kullanılabilir şekilde hizmete sunmak ve en işlevsel şekilde yeniden üretmektir. Bu hedefler doğrultusunda çok hassas restorasyon süreçleri, bilimsel analiz, AR-GE, durum tespit, kimyasal ve biyolojik belgeleme çalışmaları yapılmaktadır. Kurulduğu günden beri yapılan çalışmalarla 3 bin 673 eser restore edilerek ihya edilmiştir. 22 bin eser de müzayedelerden ya da şahıslardan satın alınarak başkanlığımızın arşivine kazandırılmıştır. Bunun yanında ‘Yazma Eserlerin Korunması Projesi’ çerçevesinde sayısallaştırma ve görüntü kalitesinin iyileştirilmesi çalışmaları da devam etmektedir. Sayısallaştırılan eserler ‘Yazma Eserler Veritabanı’ adıyla geliştirilmiş bir platformda okuyucuya sunulmaktadır. Bu platformda halihazırda 616 bin eserin künye bilgisi, 450 bin eserin dijital görüntüsü yer almakta; bu görüntüler, üye olan herkesin evinden bile ulaşabileceği şekilde hizmete sunulmaktadır. Belki de bu yoğun mesainin en değerli ödülü, en önemli noktası da burada yatmaktadır ki o nokta, söz konusu bütün bu eserleri ulaşılır kılarak toplumsal ilgiyi artırmaktır. İşte Gelibolulu Mustafa Ali Efendi’nin Künhü’l-Ahbar eseri bu yolda attığımız en kapsamlı çalışmalardan biri olmuştur. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımız bugüne kadar 307 cilt eser yayınlamıştır. Toplam 10 yazma nüsha üzerinden beş cilt halinde tenkitli metni hazırlanan Künhü’l-Ahbar’ın da ilk iki cildi 2020 yılında, 3’üncü cildi 2021 yılında neşredilmiştir. Külliyatı tamama erdiren ve Osmanlı tarihinin ele alındığı son iki cildin neşri ise bu kıymetli toplantı vesilesiyle kültür, ilim ve düşünce dünyamızın kullanımına sunulmuş oluyor” dedi.
‘EN HACİMLİ ESER OLAN KÜNHÜ’L-AHBAR'I KALEME ALIRKEN İKİ YÜZ CİVARINDA TARİHİ KAYNAĞA BAŞVURDUK’
Künhü’l-Ahbar kitabının içeriğinden bahseden Bakan Ersoy, sözlerine şöyle devam etti:
“Künhü’l-Ahbar, Gelibolulu Mustafa Ali Efendi külliyatı içindeki en kapsamlı ve muhtemelen en değerli eserdir. Kendisinin ‘rükün’ olarak ifade ettiği dört bölümden oluşan eser Hazreti Adem ile başlayan Peygamberler tarihinden 1596 yılında gerçekleşen Eğri Seferine kadar ki Osmanlı tarihine uzanan muazzam bir dönemi içine alır. Peygamberlerin hayatları, birçok devlet adamı, alim ve şairin biyografileri, hanedanların tarihleri, şiirler derken çok zengin bir kaynak vücuda getirilmiştir. Osmanlı Tarihi açısından şunu da belirtmek gerekir ki Mustafa Ali Efendi kendi asrındaki çok sayıda devlet adamı, alim ve şair ile bizzat görüşüp onlardan aktarımlarda bulunduğu için Künhü’l-Ahbar, özelde 16’ncı yüzyıl, genelde ise Osmanlı tarihinin birincil kaynakları arasında yerini almıştır. Bu külliyatı okumadan ve incelemeden Osmanlı İmparatorluğu’nun en ihtişamlı asrını tam olarak anlamak ve yorumlamak zor olacaktır. Hani, Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk diyor ya ‘Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat, insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır.’ diye, Mustafa Ali Efendi’de yüzyıllar öncesinde aynı hassasiyeti kendisine rehber edinmiştir. O; sahih olmayan bilgiye itibar etmemeye, hadiseleri araştırıp inceleyerek nakletmeye, sahte bilgi ve hikayelerden sakınmaya, olayları saptırmadan ve abartmadan nakletmeye önem vermiştir. Tarih ilmiyle uğraşan herkese de bu yolu öğütlemiş, kendisi de daha önceki tarihçilerin aktardığı bilgileri tetkik ederek eserlerinde nakletmiştir. Öyle ki en hacimli eseri olan Künhü’l-Ahbar’ı kaleme alırken hadis külliyatlarına, biyografi ve ansiklopedilere; tarih, ahlak, siyaset, coğrafya, hukuk ve edebiyat alanlarından iki yüz civarında tarihi kaynağa başvurmuştur. Ben böylesi muazzam bir eserin editörlüğünü üstlenen Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Derya Örs’e, eseri yayına hazırlayan Suat Donuk’a, kitapla ilgili oturumumuza katılan Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Erhan Afyoncu’ya ve Yazma Eserler Kurumu Başkanımız Coşkun Yılmaz’ın şahsında bütün Başkanlık çalışanlarımıza şükranlarımı sunuyorum.”
‘610 BİNDEN FAZLA KATILIMCIYI BU ETKİNLİKLERDE AĞIRLADIK’
Bakan Ersoy sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Tarihten konuşuyoruz ve ne güzeldir ki bunu da tarihin duvarları içinde yapıyoruz. Hizmete açıldığı günden bugüne yaklaşık 4 milyon ziyaretçi ağırlayan Rami Kütüphanesi, ne denli doğru ve önemli bir proje olduğunu çok net şekilde ortaya koymuştur. Bir kütüphane olarak 30 binden fazla üyeyi kütüphane ailesine katmasının yanında, sosyal bir yaşam alanı olarak 4 bin 700’den fazla ulusal ve uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapmış, her yaş ve kesimden 610 binden fazla katılımcıyı bu etkinliklerde ağırlamıştır. İstanbul’umuzun en gözde mekânlarından biri olarak Türkiye Kültür Yolu Festivali’nin de vazgeçilmez bir durağı olmuştur. Rami Kütüphanesi muazzam bir restorasyon, konservasyon ve yeniden işlevlendirme hikayesidir. Sayın Cumhurbaşkanımızın ilgi ve himayeleriyle kapılarını bugüne ve geleceğe açan bu muazzam eser Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımıza bağlı olarak kurulan dünyanın en iyi kitap restorasyon laboratuvarlarından birisi olan, kitap şifahanemizi de barındırmaktadır. Her taşına, her koridoru ve duvarına tarihin sindiği Rami Kütüphanesinde bu çalışmaların başarılarıyla yürütülüyor olması; eserin amacına hizmet ettiğini görmek beni fazlasıyla mutlu ve memnun ediyor. Eserin yeni eserlere, hizmetin yeni hizmetlere vesile olması gerçekten çok güzel. Tarihin duvarları arasında tarihin sayfalarını, sözlerini, seslerini muhafaza ve ihya etmek, çocuklarımıza böylesi bir miras bırakmak çok değerli. İnşallah daha niceleri ile onların mirasını büyütecek ve zenginleştireceğiz. Bu duygu ve düşüncelerle sözlerimi noktalarken öncelikle bize Künhü’l- Ahbar gibi bir eseri miras bırakan alim ve devlet adamı Gelibolulu Mustafa Ali Efendi’nin şahsında, eşsiz Türk-İslam Medeniyetini bina eden bütün ecdadımızı saygıyla, minnetle ve rahmetle anıyorum. Bu eser vesilesiyle geçmişimizden geleceğimize sayfa sayfa, cilt cilt nice eserlerin aktarılmasını mümkün kılan, mirasımızı ve hafızamızı koruyan bütün kurum, kuruluş ve şahıslara; uzmanlarımıza, akademisyenlerimize, yayıncılarımıza ve çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum."
Program, hediye takdimi ve fotoğraf çekiminin ardından Gelibolulu Mustafa Ali’nin eserlerinin yer aldığı serginin gezilmesiyle sona erdi.